Life-hack #2 How to fight Debt

Looking back: How to fight debt?

Tomáš Sedláček (CZ), Eric Smit (NL) and Rutger Bregman (NL).

Schuld
Schuld kan een meerkoppig monster zijn. Schuld is veel meer geworden dan een openstaande rekening na een lening. Schuld is een ordeningsprincipe in de wereld geworden. Het houdt machtsrelaties in stand en raakt diep aan de levens van betrokkenen. Of het nu gaat om de schuld van één land aan het IMF of bij een familie aan allerlei instanties: het geeft de schuldenaar een gevoel van machteloosheid. Dit uit zich dit in persoonlijk leed, in onttrekking aan de samenleving en aan vaak beschamende inspanningsverplichtingen.

In het video interview met de econoom Tomas Sedlácek over schulden beschreef hij onze relatie met economie als een verslaving, waarbij hij ‘schuld’ als een drug beschouwde. Sedlácek liet zien hoe schuld van een quasi-fictieve mens-God relatie uitgroeit tot een te verhandelen artikel dat ons dagelijks leven op tal van vlakken in haar greep houdt. Eric Smit (Follow the Money) en Rutger Bregman (De Correspondent) betoogden vervolgens dat economie een abstractie is geworden: alomtegenwoordig, allesbepalend, maar niet te bevatten. Het is niet te doorgronden, en toch ervaren we elke dag opnieuw de schrijnende gevolgen. Smit pleit voor een beter toegeruste journalistiek om economische onderwerpen te behandelen en toe te lichten. Bregman hield een vurig pleidooi voor het basisinkomen, als paradigmatische verandering van het speelveld.

Tomáš Sedláček is een Tsjechisch econoom. Hij is hoofd Macroeconomische Strategie bij ČSOB (Tsjechische bank), een lid van de door Manuel Barroso in het leven geroepen ‘Narrative of Europe’ groep, en ‘Council Member of World Economic Forum focused on New Economic Thinking’. Eerder was Sedláček adviseur van president Havel, en lid van de Nationale Economische Raad in Tsjechië. Zijn boek ‘Economics of Good and Evil. The quest for economic meaning from Gilgamesh to Wall Street’ is een wereldwijde bestseller.

Rutger Bregman (1988) is historicus en schrijft voor De Correspondent. Hij schreef eerder voor nrc.next, De Groene Amsterdammer en de Volkskrant. Ook publiceerde hij drie boeken: Met de kennis van toen(2012), De geschiedenis van de vooruitgang (2013) en Gratis geld voor iedereen (2014). Recentelijk verscheen het essay Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers (2015) dat hij samen met Jesse Frederik schreef in het kader van de Maand van de Filosofie.

Eric Smit (Nijmegen, 1967) is journalist en sociaal ondernemer. Hij begon zijn journalistieke carrière bij het maandblad Quote. Van jongste bediende ontwikkelde hij zich tot een gerespecteerd journalist. Hij publiceerde De Broncode. Eind 2006 was hij mede-oprichter van dagblad De Pers. In maart 2010 publiceerde hij zijn tweede boek, Nina: de onweerstaanbare opkomst van een powerlady. In maart 2011 publiceerde hij samen met de tot inkeer gekomen tussenpersoon René Graafsma een hulpboek voor mensen met woekerpolissen: ‘Woekerpolis, hoe kom ik er vanaf?’. Eric Smit is mede oprichter van het journalistiek platform ‘Follow the Money’.

Werkatelier
Tijdens het werkatelier besprak Johan Wagenaar, kunstenaar en oprichter van Het Instituut met een aantal jongeren het concept ONSbank. Het betreft een gezamenlijk project van Het Instituut, de Rabobank en De Kandidatenmarkt. ONSbank streeft naar een wezenlijk andere omgang met geld en schulden en stelt samenwerking voor tussen schuldeiser en schuldenaar. Met name jongeren die gebukt gaan onder vaak hoge, (voor hen) onoplosbare schulden vormen de doelgroep. Schuldenaren voelen zich buitengesloten van de samenleving. ONSbank maakt het mogelijk om jongeren hun schulden te laten aflossen door hun problemen aan te pakken, hun eigen kwaliteiten te versterken en hen te helpen bij het vinden van een baan. ONSbank biedt jongeren nieuwe kansen.

ONSbank is een alternatieve manier om schuld te bevechten. Hierdoor geïnspireerd werden life hacks geformuleerd, zoals bijvoorbeeld weekendborrels bij een voedselbank. Met sponsoring door bedrijven kunnen deze dienen als banenmarkt voor cliënten van de voedselbank. Ook kwam het concept ‘Schuldbuddy’ naar voren. Een Schuldbuddy kan iemand zonder bestaanszekerheid financieel ondersteunen, maar gever en ontvanger kunnen elkaar ook mentaal verrijken. Door mee te doen aan een lokale diensteneconomie kan men ‘echte’ schulden aflossen. ‘Bedankaltaren’, fysieke plekken binnen instellingen waar cliënten een bedankje achterlaten, kunnen de anonieme ambtenaar en geholpen cliënt bevestigen in hun mens-zijn.

Op uitnodiging van SETUP heeft programmeur en mediakunstenaar Tanne van Bree voor Life Hack Marathon # 2 een digital mashup gemaakt. Haar consumentensite Debt Converter laat zien welk kunstwerk qua verkoopprijs overeenkomt met jouw private schuld. Volgens Van Bree wordt schuld hierdoor getransformeerd tot een tastbaar en aantrekkelijk object.